enüresiz (idrar kaçırma) ve enkopresiz (dışkı kaçırma)

Beş yaşından sonra kişinin istemli veya istemsiz olarak elbisesine veya yatağına idrar yapması enüresiz, dört yaşından sonra uygunsuz yerlere dışkı kaçırması ise enkopresiz olarak adlandırılır. Ancak bu şekilde tanı konulabilmesi için öncelikle kişinin idrar ve dışkı atımını etkileyen herhangi bir ilaç alımının veya sağlık sorunun olmaması gerekir. Eğer doğuştan beri devam ediyorsa bu durum birincil tip eğer tuvalet eğitiminden en az altı sonra başlamış ise ikincil tip olarak adlandırılır. Genel kural olmamakla beraber daha çok ikincil tip enürsiz ve enkopresizler psikolojik temelli olmaktadır. Sadece gece gerçekleşen idrar kaçırmalarına noktürnal enüresiz, sadece gündüz gerçekleşen idrar kaçırmalarına da diürnal enüresiz denmektedir.

Dışkı ve idrar kaçırmalarında yapılması gereken ilk şey söz konusu kaçırmanın fizyolojik bir sebebinin olup olmadığını tespit etmektir. Bu nedenle çocuklarda öncelikle çocuk doktoruyla görüşülüp fizyolojik bir sebebinin olmadığı tespit edildikten sonra psikoterapiye başlanır.  İdrar kaçırmanın çeşitli psikolojik sebepleri olabildiği gibi aynı şekilde çok önemli psikolojik sonuçları da olabilmektedir. Çocuğun çeşitli nedenler yaşadığı stres, travmatik olaylar, uygunsuz ebeveyn tutumları, yeni doğan kardeşe ilişkin kıskançlıkların yarattığı gerileme gibi psikolojik etkenler çocuklarda idrar kaçırmaya neden olabilmektedir. Diğer taraftan idrar kaçırma nedeniyle anne babanın çocuğu azarlaması, fiziksel şiddet akranlarıyla veya diğer kardeşlerle kıyaslaması ve sonrasında çocuğun ne kadar yetersiz olduğu ifade edilmesi gibi sonuçlar çocuğun daha da içe çekilmesine, özgüveninin daha da düşmesine neden olabilmektedir. Bu da çocuğun sosyal alandan gitgide çekilmesine uygun akran ilişkisi geliştirmek için beceriler kazanamamasına neden olabilmektedir. Bu nedenle idrar kaçırma durumunda hem sebepler üzerinde dikkatlice çalışmak hem de uygun tepkiler vermek çok önemlidir. Aksi takdirde çocukta daha kötü sonuçlar yaratılabilir. Aynı durum dışkı kaçırma (enkopresiz) için de geçerlidir.

Tedavi sürecinde sorunun kaynağının fizyolojik olmadığı tespit edildikten sonra çocuğun yaşına uygun bir müdahale için öncelik sorunun kaynağını tespit edilmeye çalışılmakta ve sonrasında ise müdahale dilmektedir